“De toegang van journalisten tot nieuws werd verhinderd door wetshandhaving, met praktijken die in geen enkel democratisch land toegelaten waren. Het recht van het publiek om informatie te krijgen en de waarheid te leren kennen, is geschonden. Persleden die het nieuws volgden, werden blootgesteld aan politiegeweld.” Deze woorden komen uit het Persvrijheidsrapport werd gepubliceerd in 2022 door de Turkse Raad voor de Journalistiek.

Desgevraagd heeft het secretariaat-generaal van de Raad voor de Journalistiek ons de doelstellingen en activiteiten van de organisatie uitgelegd. Op andere vragen, kregen we geen antwoord. “De Raad voor de Journalistiek verdedigt al 36 jaar onwrikbaar de vrijheid van meningsuiting en pers onder alle omstandigheden, in overeenstemming met zijn oprichtingsdoel. Het is een auditorganisatie voor media-ethiek die ernaar streeft om de Persprofessionele beginselen in de media vast te stellen. De Raad is een door de Verenigde Naties erkende niet-gouvernementele organisatie en is stichtend lid van de World Association of Press Councils. Als lid van de Union of European Press Councils vertegenwoordigt het ook de Turkse pers in de internationale arena. De Raad neemt elk jaar kennis van de schendingen van de vrijheid van meningsuiting en de persvrijheid en publiceert deze in boekvorm, samen met zijn besluiten over klachten en andere activiteiten.

Kunt u ons vertellen wat de Turkse Persraad voor u betekent?

Eren: Het betekent niets voor onafhankelijke, dissidente en freelance journalisten. Slechts tien procent van wat er in Turkije is gebeurd, is in het rapport opgenomen. Rechten en vrijheid van meningsuiting worden ingeperkt als nooit tevoren. De Raad voor de Journalistiek heeft geen handhavingsbevoegdheid, dus de rapporten hebben niet veel impact.

Volgens het rapport over persvrijheid “werden leden van de pers die het nieuws volgden, onderworpen aan politiegeweld”. Kunt u ons vertellen over uw eigen ervaringen als journalist in dienst?

Eren: Terwijl je het nieuws volgt, is fysiek geweld door de politie tegen journalisten zeer gebruikelijk. Soms zijn ze woedend en vernietigen je materiaal om als journalist te werken. Je kunt geslagen en beledigd worden op plaatsen waar geen camera’s zijn. 

U volgt doorgaans het nieuws op straat, met welke moeilijkheden krijgt u te maken?

Eren: De politie kent de journalisten die op straat werken en voor welke instelling ze werken. Net als op 1 mei, de internationale Dag van de Arbeid en dus een dag waarop veel mensen op straat komen, voorkomen ze dat journalisten het drukke gebied betreden. Ik herinner me dat ik soms als ik naar een nieuwsevent ga tien controles heb doorstaan. Ze laten je om verschillende redenen wachten en voorkomen zo dat je het nieuwsevent bereikt.

Wat kunt u ons vertellen over de Hoge Raad voor Radio en Televisie (RTÜK) die de media in Turkije controleert en over de functies en activiteiten van het Persagentschap voor Reclame (BİK)?

Eren: RTÜK en BIK zijn betrokken bij het onder controle houden van de gerespecteerde en onafhankelijke media. Hun enige activiteit is om te voorkomen dat journalisten toegang krijgen tot nieuws en het verspreiden ervan.

Wie reguleert de pers in Turkije?

Eren: Dat is het Directoraat Communicatie dat is opgericht bij presidentieel decreet, dat toezicht houdt op en vorm geeft aan de pers. Deze organisatie houdt zich met vanalles bezig, van perskaartdistributie tot Internet Protocol(IP)-verbod op internetnieuwssites.

In oktober 2022 werd de Wet Tegen Desinformatie aanvaard in de Algemene Vergadering van het Parlement. Hij werd opgesteld door AKP en MHP, politieke partijen die sinds 2002 aan de macht zijn. Deze wet wordt door professionele journalistieke organisaties de Censuurwet genoemd. Wat vind jij van deze wet?

Eren: De Desinformatiewet is een wet die zal worden gebruikt als wettelijke basis voor de censuurfunctie. Deze wet is gemaakt voor één doel: het vernietigen van de waardigheid en de onafhankelijkheid van de pers. Het is een wet gemaakt om journalisten te onderdrukken.

De verkiezingen van 2023 in Turkije zullen uiterlijk op 18 juni of eerder worden gehouden. De vraag is wat die zullen betekenen voor het land, dat zeer zwaar getroffen werd door aardbevingen en een diepe economisch crisis doormaakt.