Sinds december 2021 hebben de media over de hele wereld een nieuw wapen in handen: Migrant Narratives. De site stelt hulpmiddelen ter beschikking van journalisten met de bedoeling de berichtgeving over het thema migratie te versterken, en is het resultaat van een samenwerking tussen de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO) en de Internationale Federatie van Journalisten (IFJ). Alberto Fernandez, die de website ontwikkelde voor de IFJ, legt ons uit hoe het project het levenslicht zag.

LATITUDES: Wat waren initieel de voornaamste doelstellingen van het project?

A.F: Het hoofdidee was om de berichtgeving over migratie wereldwijd te verbeteren en de publieke opinie over migranten en migrerende werknemers te veranderen. We merkten de afgelopen jaren een toename in xenofobie en haatboodschappen gericht tegen migranten. Volgens ons was nu het juiste moment om in actie te komen en journalisten betere instrumenten aan te reiken om verslag te doen van migratiekwesties. Soms maken journalisten fouten door een gebrek aan middelen, vaardigheden of ervaring om die zaken op de gepaste wijze te behandelen. Het gaat hier om gevoelige kwesties, waarbij het ethische aspect van groot belang is. Burgers hebben vaak een verkeerd beeld van migranten, hun situatie, hun maatschappelijke meerwaarde of hun economische impact op de maatschappij. We wilden deze visie bijstellen. De media spelen een sleutelrol bij de vorming van de publieke opinie. Daarom wilden we de visie op migratie en migrerende werknemers veranderen door de werkmethoden van de journalisten te verbeteren.

“De media spelen een sleutelrol in de vorming van de publieke opinie”

Hoe is het project tot stand gekomen?

De IAO en de IFJ werken al lang samen. We hebben dezelfde waarden, vooral wat betreft het respect voor de fundamentele rechten van de werknemers. We beseften dat het van belang was om meer middelen ter beschikking te stellen van journalisten en media. Daarom begonnen we dit project, dat werd gefinancierd door de IAO en werd uitgevoerd door de IFJ. Een groot deel van het werk betrof het identificeren van de beschikbare middelen. We hebben dagenlang aandacht besteed aan de mediaorganisaties en de niet-gouvernementele organisaties die over nuttige instrumenten beschikten. Daarna hebben we die samengevoegd. Als een journalist nu op zoek is naar een hulpmiddel, een gids, of een verklarende woordenlijst, kan hij die gemakkelijk terugvinden op onze website. Het gaat niet alleen om algemene informatiebronnen, een aantal is toegespitst op bepaalde landen of regio’s. Deze zijn dan beschikbaar in het Engels en in de lokale taal.

Tot welke hulpmiddelen geeft de website toegang?

Het is een belangrijk platform. Enerzijds zijn er glossaria, gidsen, video’s, podcasts, hulpmiddelen, hoofdstukken over ethische kwesties, enz. Deze hulpmiddelen werden ontwikkeld door de IFJ of door andere organisaties. Het was belangrijk om al deze informatie samen te brengen op één centraal platform zodat de journalisten er gemakkelijk toegang toe hadden. Anderzijds hebben we de journalistieke ‘best practices’ samengebracht. Het gaat om alle publicaties die zijn bekroond in de Global Media Competition, een mediawedstrijd van de IAO die exemplarische verslaggeving van migratie en migrerende werknemers bekroont. Die getuigenissen zijn een bron van inspiratie voor journalisten, die zo kunnen zien wat anderen al hebben gedaan. De publicaties zijn ook van belang omdat goede verhalen worden verteld die de positieve gevolgen van migratie voor onze samenleving belichten, goed overheidsbeleid accentueren en de nadruk leggen op integratie. Er bestaan uiteraard ook trieste en dramatische verhalen. Maar het is belangrijk om beide kanten van migratie te laten zien.

Wat zijn de voornaamste moeilijkheden die journalisten ervaren bij hun werk op het gebied van migratie? Wat zijn de fouten die moeten worden vermeden?

Soms zijn de reportages discriminerend en is de inhoud onjuist. Die situaties kunnen leiden tot gevoelens van haat, xenofobie en geweld tegen migrerende werknemers. Dat zijn de belangrijkste gevaren die we moeten vermijden. Daarnaast zou ik zeggen dat er twee grote moeilijkheden bestaan. De eerste betreft de persoonlijke veiligheid van journalisten. Ze kunnen geconfronteerd worden met corruptie, geweld of intimidatie van migranten. Het geweld is soms ook geïnstitutionaliseerd. In Saoedi-Arabië, bijvoorbeeld, duldt de overheid geweld tegen migrerende werknemers. Journalisten en mediamedewerkers die zulke feiten verslaan, lopen het risico op censuur. Ze moeten er zeker van zijn dat ze beschermd kunnen worden tijdens hun reportages. Ten tweede is het van belang dat journalisten de waardigheid van hun bronnen en de hoofdpersonen van hun verhalen beschermen en ervoor zorgen dat hun reportages deze personen niet in gevaar brengen. Sommige burgers zijn zich niet bewust van de risico’s die ze lopen.

“De journalisten willen leren”

Hebben jullie iets meer dan zes maanden na de oprichting van de website al resultaten gezien?

Dat is een werk van lange adem. Vandaag zijn er nog altijd problemen met de verslaggeving van migratie in Europa, in de Verenigde Staten en elders. Op lange termijn hopen we echter positieve resultaten te zien. Journalisten willen leren en de manier waarop ze deze kwesties verslaan verbeteren. Sommigen, zowel degenen met ervaring als de beginners, sturen ons berichten waarin ze ons vragen om specifieke informatie over een onderwerp of over een bron. We hebben ook een forum geopend waarop ze met elkaar kunnen communiceren, hun ervaringen kunnen uitwisselen of informatie kunnen verstrekken. Ik wil ook graag benadrukken dat, hoewel het platform werd opgericht voor journalisten, het beschikbaar is voor iedereen die meer wil weten over migratie, werknemers of andere culturen. Particulieren kunnen ook de teksten consulteren die zeer goede voorbeelden zijn van het journalistieke werk dat we doen. We willen dat onze website een positieve invloed heeft op de maatschappij.